ماهواره و تاثیر آن بر خانواده

• ترویج خانواده های بی سامان و لجام گسیخته در مقابل ساختار سنتی خانواده
• ترویج و عادی جلوه دادن خیانت زن به همسر و البته شوهر به زن
• بی اهمیت جلوه دادن احترام به والدین
• عادی جلوه دادن رابطه جنسی دختر و پسر قبل از ازدواج تا حد باردار شدن دختر خانواده
• هویت زدایی از مفهوم خانواده به عنوان کوچکترین واحد اجتماعی مستقل و مؤثر
• عادی جلوه دادن سقط جنین برای دختران قبل از ازدواج به عنوان راه حلی طبیعی برای رفع دلهره های احتمالی در روابط جنسی دختر و پسر
• تعصب زدایی از کانون خانواده و ترویج بی تفاوتی نسبت به حریم خانواده
• ترویج مفهوم زندگی با دیگران به جای ازدواج (جالب است بدانیم این مفهوم سالهاست در برخی تولیدات روتین تلویزیونی خودمان هم تبلیغ می شود).
• ترویج فمینیسم و کم رنگ کردن نقش مرد در جامعه در حد کسی که تنها جهت رفع نیازهای جنسی زن خلق شده است!
• مخدوش نمودن رابطه فرزندان پسر و دختر در خانواده
• افزایش تأثیر پذیری جنسی و خشونت در جوانان و نوجوانان بخصوص از طریق پخش موزیک و ویدئوهای خاص
• پی ریزی و ایجاد آمادگی ذهنی تفکر شیطان پرستی در نوجوانان و جوانان

در حال حاضر و در جامعه ایران براساس مصوبه مجلس شورای اسلامی در 23 بهمن ماه 1373، ورود، تولید، نصب، نگهداری و استفاده از تجهیزات ماهواره ای ممنوع است.
در سال های گذشته اخبار مختلفی از سوی نهاد های انتظامی و دیگر سازمان های ذیربط مبنی بر جمع آوری ماهواره ها مطرح شده است.به جز جمع آوری، وضع جرائم سنگین و مجازات های دیگر مهمترین پیشنهاد و تنها راهکار عملی شده به صورت ناقص و گهگاه در سالیان گذشته بوده است که این بدترین و ناکارامد ترین روش مواجهه با این پدیده است که به جز دامن زدن به نارضایتی بخشی از مردم وبدبین کردن آنها به نظام و ترغیب بیشتر جامعه به برنامه ها و شبکه های ماهواره ای کارکرد دیگری نخواهد داشت.
قبل از پرداختن به هر بحثی بایستی به این سوال پاسخ داد که چرا شبکه های ماهواره ای خارجی با چنین استقبالی مواجه شده اند و از سویی شبکه های ملی داخلی اینقدردر موضع انفعال و ضعف قرار گرفته اند. با تشکیل گروههای کارشناسی از رشته های علمی مرتبط با موضوع نقاط ضعف و قوت و ابعاد مختلف موضوع را بررسی و برای حل آن چاره اندیشی نماییم. چرا برنامه نود به عنوان یک برنامه ورزشی با زمان پخش در ساعت 30/11 بیش از5 میلیون مخاطب دارد؟
از زمانی که ماهواره اختراع شد تاکنون حدود ۲۰ هزار شبکه ماهواره‌‌ای در جهان فعال است که حدود ۳۰۰۰ شبکه در ایران از طریق دیش و رسیورهای معمولی قابل دریافت هستند.
دلیل اصلی گرایش مخاطبان به ماهواره:
دلیل اصلی و مهم آن نیاز مخاطب است که شاید در شبکه‌های داخلی پاسخ مناسبی برای نیازش پیدا نکرده است.
یکی دیگر از علت‌های گرایش مردم به شبکه‌های ماهواره‌ای تنوع موجود در این شبکه‌هاست و تنوع طلبی خصلت ذاتی انسان است. یک مخاطب به راحتی می‌تواند با یک دیش و رسیور صدها شبکه را در اختیار داشته باشد.
دلیل دیگر گرایش به ماهواره این است که ما به جای کار فکری و فرهنگی و کار اقناعی روی ذهن مخاطب و بیان ضررهای مسأله و آسیب شناسی برنامه‌های ماهواره‌ای به روش ممنوعیت ایجاد کردن و جمع‌آوری دیش‌ها اکتفا کردیم که متأسفانه اجرای ناقص این طرح هم هیچ اثر مثبتی نداشته است و گاهی اوقات ممنوعیت‌ها جذابیت هم ایجاد می‌کند.
یک دلیل دیگر این است که در کشور ما هنوز ارگان‌های فرهنگی نتوانسته‌اند بحث اوقات فراغت فرزندان را چه در تابستان و ایام تعطیل و چه اوقات فراغت ایام تحصیلی را پر کنند همچنین فضاهای ورزشی، تفریحی، سرگرمی و هنری فراوان و ارزان و قابل دسترس و جذاب ایجاد نشده است اما در ماهواره مثلا ۴۰ شبکه کودک، ۳۰ شبکه ورزشی،۱۲۰ شبکه موسیقی و شعر و صدها شبکه علمی و فرهنگی، هنری، مد و لباس، سرگرمی، ۵۰۰ شبکه سینمایی و ۲۰۰ شبکه سریال، مخاطبان را جذب می‌‌کنند.
یک علت دیگر، مسأله بیکاری و تنهایی است کسی که در طول روز برنامه‌ای منظم برای خودش و خانواده و همسر و فرزندانش ندارد زمینه ورود تفکرات و کارهای شیطانی را فراهم می‌کند و در کنار بیکاری، تنهایی هم عامل مهمی است خیلی از زن و شوهرها که فرزند هم ندارند و خانم هم بیکار است برای پر کردن اوقات فراغت خود به ماهواره رو می‌‌آورند خانواده‌ها باید به کمک مسجد، روحانیت، کانون‌های فرهنگی سالم، ورزش و غیره اوقات فراغت فرزندان را پر کنند و از بیکاری و تنهایی آنها جلوگیری کنند.
تحقیر سنت‌های ملی و تعظیم فرهنگ بیگانه، تخریب هویت ملی و تغییر و تخریب مفاهیمی مثل آزادی بیان، حقوق بشر، آزادی عقیده و … تهی شدن ادبیات و زبان ایرانی از زیبایی‌های خود، ترویج مدگرایی و ارائه مدهای آرایشی و پوششی نابهنجار، گسترش فرهنگ مصرف و مصرف‌گرایی، نشان دادن جلوه خرافی از دین، الگو قرار دادن بازیگران، خواننده‌ها و فوتبالیست‌ها برای جوانان، زیر سؤال بردن فرهنگ جبهه و ایثار و شهادت و انتخابات همه بخشی از هجوم همه جانبه دشمن غربی از طریق رسانه‌ها به فرهنگ اصیل ایرانی اسلامی است.
اثر تخریبی ماهواره:
1- ترویج خشونت
یکی از مهمترین و آشکارترین آسیب‌های فیلم‌ها و برنامه‌های شبکه‌های ماهواره‌ای و بازی‌های رایانه‌‌ای خشن غربی، افزایش خشونت در جامعه است.
2- سست شدن بنیاد خانواده
مجاز شمردن خیانت زن به شوهر و عادی سازی روابط با جنس مخالف، عادی سازی روابط دختر و پسر قبل از ازدواج، زشتی‌ زدایی از حاملگی بدون روابط قانونی و ازدواج، اهانت به والدین و بی توجهی به آنها، نفوذ جادو و طلسم در زندگی؛ همه نشان می‌دهد که شبکه‌های ماهواره‌ای بطور هدفمند عفت و غیرت و روابط خانوادگی سالم را نشانه گرفته است.
3- زیاد شدن آمار دختران فراری
یکی از کارکردهای سریال‌ها و فیلم‌های پخش شده در ماهواره این است که القا می کنند که آزادی دختران در خارج از خانه است. یعنی دختران جوانی که به صورت سنتی در خانه با محدودیت‌هایی روبه رو هستند که مقداری از آن هم ضروری و لازم است، اینها را دچار حس زندانی بودن در خانه می‌کنند.
در فیلم‌ها دختران موفق را کسانی نشان می‌دهند که خارج از خانه آزاد هستند و دخترانی که داخل خانه هستند را نا موفق و افسرده نشان می‌دهند و کم کم این حالت که معمولاً هم از طرف خانوده‌ها مدیریت نمی‌شود به عقده و افسردگی منجر می‌شود و خدای ناکرده به فرار و رویگردانی جوان از خانواده کشیده می‌شود و فرزندی که از طرف خانواده جدا شد انواع آسیب‌ها و انحرافات در انتظار اوست.
4- اختلافات خانوادگی و شکستن حریم‌های خانواده
یکی دیگر از خطرهایی که سریال‌های ماهواره‌ای دارند این است که در بسیاری از این فیلم‌ها افراد با انزوا طلبی و حتی مقابله با افراد خانواده و حتی خیانت به خانواده می‌توانند به موفقیت برسند.
این فضا کم کم خانواده را به سمت بدبینی‌ها و کم اهمیت شدن نقش پدر، ایجاد اختلاف بین زوجین و دور شدن فرزندان از خانواده می‌کشاند وقتی پدر و مادری با دختر و پسر جوانشان فیلمی را می‌بینند که یک معاشقه و لو خفیف صورت می‌گیرد این مسأله پرده‌های حجاب و عفاف را از بین می‌برد و فقط خدا می‌داند که در خانواده‌هایی که قبح این مسائل بشکند چه اتفاق ناگواری می‌تواند به ‌دنبال داشته ‌باشد.
5- بد حجابی و زنان خیابانی
وقتی همه افراد خانواده بدون کنترل و محدودیت پای برنامه‌های ماهواره می‌نشینند که برای خانواده مناسب سازی نشده و بی حجابی و بی حیائی در آن موج می‌زند و هیچ حریمی در روابط زن و مرد نیست کم کم حجاب به عنوان یک ارزش تلقی نمی‌شود و زنان و دختران خانواده با کم حجابی یا بد حجابی در جامعه ظاهر می‌شوند و زمانی که کم کم بد حجابی زیاد شد و چشمان هوس باز هم با نگاهشان این روند را تشویق کردند جامعه به فضای خود نمائی برای مردان نا محرم تبدیل می‌شود و کم کم رابطه‌های دور از خانواده و زنان خیابانی و روابط پنهانی مردان و زنان متأهل زیاد می‌شود.
آرایش‌های بسیار زننده زنان متأهل و دختران جوان که ایران را رکورد دار مصرف لوازم آرایشی بهداشتی جهان کرده است.
6- تبلیغ تنوع‌طلبی و هوس‌بازی
آنچه در شبکه‌های ماهواره‌ای به ویژه شبکه من و تو و فارسی‌وان مشاهده می‌شود این است‌ که بازیگران فقط به دلیل زیبایی‌شان جلوی دوربین هستند و در تمام برنامه زیبایی‌های صورت و اندام او نمایش داده می‌شود و احساسات جنسی و شهوت مخاطب را به صورت غیر مستقیم تحریک می‌کند و مخصوصاً آقایان را تحریک می‌کند که برای تفریح و تنوع هم که شده دنبال این مسائل باشند و حتی اگر دنبال این مسائل هم نروند ذهنشان درگیر خواهد شد.
کمترین اثر این مسأله این است که روابط زن و شوهرها کمرنگ شده و رضایت جنسی از همدیگر نخواهند داشت و یک ناآرامی و نا امنی روانی و بی‌اعتمادی به همدیگر در افراد خانواده ایجاد خواهد شد و کم کم فرزندان تحت تأثیر این برنامه‌ها پدر و مادر اصیل و سنتی و مذهبی خود را بی کلاس و عقب افتاده می‌دانند و خانواده دچار بحران خواهد شد.


7- افزایش خریدهای کاذب و بی برنامه در زندگی، فاصله گرفتن از ساده زیستی و تمایل به زندگی لوکس و اشرافی
 8- تبلیغات ضد دینی و ضد اسلامی
شبکه‌های متعدد در زمینه تبلیغ وهابیت تکفیری و بر علیه شیعه، ترویج مسیحیت تبشیری، ترویج مذاهب خرافی مثل شیطان پرستی و تبلیغ حزب صهیونیستی بهائیت، تبلیغ سکولاریزم و القای شخصی بودن دین، ایجاد شک و تردید حتی در مسلمات دین اسلام فعالیت می‌کنند.


9- نهادینه کردن بی‌غیرتی
یکی از ویژگی‌های مهمی که اسلام و دیگر ادیان آسمانی حتی کسانی که اهل دین‌داری نیستند برای یک مرد ارزش می‌دانند غیرت است و تقریباً همه مردان جامعه ما روی ناموس خود حساسیت دارند و ناموس یکی از ویژگی‌های آشنای فرهنگ ماست.
یکی از موانع اصلی انحراف و یکی از سدهای محکم فرهنگی جامعه ما در برابر فساد و انحراف همین غیرت است.
اگر مردی حساسیت خود را نسبت به ناموس از دست بدهد می‌تواند زمینه ساز انحراف بشود چرا الان بعضی از مردان جامعه ما هیچ حساسیتی نسبت به آرایش و پوشش‌های زننده همسران و دختران و نوامیس خود ندارند؟
این موضوع مهمی است آیا این مردان نمی‌دانند که مردانی که از چشمان خود مراقبت نمی‌کنند چگونه و با چه نگاه لذت جویانه‌ای به ناموسشان نگاه می‌کنند؟
پس چرا با علم به این مسأله باز هم جلوگیری نمی‌کنند و شاید هم خودشان همسرشان را به این نوع پوشش دعوت می‌کنند؟
این به خاطر ضعف غیرت است و آن ویژگی مردانه است که این ویژگی زنانه را حفظ می‌کند و غرب در شبکه‌های ماهواره‌ای به‌ ویژه در فارسی وان و من و تو به شدت بر این مسأله با حساسیت تمرکز دارد که غیرت مردان ما را ضعیف کنند چون آنها می‌دانند تا غیرت مردان باشد عفت و حیای زن لکه‌دار نمی‌شود.
10- اعتیاد به ماهواره
متأسفانه اعتیاد به ماهواره مثل اعتیاد به مواد مخدر به یکی از بیماری‌ها و بحران‌های عصر ما تبدیل شده است و ارزش‌های اخلاقی و خانوادگی را تهدید می‌کند.
 
11- بلوغ زود‌رس
دیدن برنامه‌‌های برخی شبکه‌های ماهواره‌‌ای موجب بلوغ زودرس بچه‌ها می‌شود. اگر فرزندان ما صحنه‌های مبتذل و رقص و صحنه‌های تحریک کننده را ببینند و شرایط ازدواج برای آنها فراهم نباشد سعی می‌کنند عطش خود را از راه دیگری فرو بنشانند کم کم زمینه خود ارضایی یا ارتباط‌های غیر اخلاقی برای آنها فراهم می‌شود.
آشنایی با چند سازو کار سریال های ماهواره ای برای اینکه بر مخاطبان خود تاثیر بگذارند؟
هم ذات پنداری
یکی از اصول عمده در ساخت سریال، همانندسازی بیننده با کاراکترهای مورد علاقه اش در آنهاست. منظور از همانندسازی پذیرش و درونی سازی رفتار و اعمال کاراکتر و سپس، رفتار کردن مثل آن کاراکتر در دنیای واقعی است. در این هم ذات پنداری فرض می شود که بیننده موجودی است که صرفا به رفتارهای هنرپیشه یا قهرمانان پاسخ های انفعالی می دهد. این موضوع البته با توجه به دیدگاه های تازه تر که آدمی را موجودی فعال در کسب و پردازش اطلاعات و اداه ها می داند، محل تردید است، به خصوص در موارد مرتبط با مسائل اخلاقی. بنابراین، شاید صرف هم ذات پنداری نتواند توجیه مناسبی برای اثرپذیری از محتوای اخلاقی یا غیراخلاقی سریال های ماهواره ای باشد.
الگوگیری
الگوگیری از نظریه یادگیری اجتماعی یا یادگیری مشاهده ای سرچشمه می گیرد. طبق الگوگیری، در رسانه ها رفتار یا عملی را مشاهده می کنیم و سپس، با توجه به پیامدهایش همان رفتار یا حتی رفتاری شدیدتر را در همان زمینه انجام می دهیم. برای این کار شرایط و لوازمی باید فراهم شود، یعنی الگوگیری طی مراحلی انجام می گیرد.





ابتدا باید به رفتار کسی که می خواهیم از او الگو بگیریم توجه کنیم. در مرحله دوم، باید آن رفتار را در ذهن رمزگذاری و در حافظه ذخیره کنیم و سپس، در مراحل بعد، آن را انجام بدهیم. البته این رفتار به عوامل زیادی بستگی دارد که از بین آنها می توان به عوامل انگیزشی و محیطی اشاره کرد. بنابراین، در نظریه مذکور، برای آنکه از رفتاری که در سریالی مشاهده شده تقلید شود باید محیط مساعدی وجود داشته باشد، یعنی عوامل محیطی در این باره نقش آشکارساز مهمی دارند. نباید و نمی توان به صرف نمایش سریالی در ماهواره نتیجه گرفت که از آن تقلید می شود، بلکه باید دید چه عوامل محیطی وجود دارد که اجازه می دهد رفتار مشاهده شده عملی شود.
مهارزدایی
مهارزدایی یعنی کاهش مهارهای طبیعی که بیشتر افراد به کار می بندند تا از بروز رفتارهای مشاهده شده در سریال های جلوگیری کنند. مهارهای طبیعی حاصل تربیت های خانوادگی، زمینه های ارزشی و اخلاقی و فرهنگی، و تعالیم رسمی و غیررسمی است. مهارزدایی از دو طریق افراد را تحت تاثیر سریال های ماهواره ای و محتوای غیراخلاقی آنها قرار می دهد:

الف) آماده کردن بیننده از راه تضعیف دیدگاه های عادی او
اگر نگرش های بیننده ضعیف شود راه برای بروز رفتاری که در سریال یا فیلم مورد توجه قرار گرفته هموار می شود.

ب) پذیرش رفتارهای مشاهده شده
اگرچه اکثر مردم این باور کلی را دارند که رفتارهای موجود در سریال های ماهواره ای غیراخلاقی است، تکرار آنها در رسانه، سرانجام نگرش به آنها را تغییر می دهد و افراد به تدریج، به این رفتارها نگرش مثبت تری پیدا می کنند و کم کم زمینه برای ارتکاب آنها فراهم می شود. این مورد هم مثل خشونت در بازی های کامپیوتری می بینیم. محققان می گویند در بازی های خشن کامپیوتری بچه ها اول شلیک می کنند و بعد سوال می پرسند. اینجا هم پس از آنکه نگرش مثبتی به رفتارهای موجود در سریال های ماهواره ای ایجاد شد بینندگان ابتدا مثل آنها عمل می کنند و سپس در مورد کرده خود فکر می کنند.

مهارزدایی موجب می شود حساسیت ها به رفتارهای نمایش داده شده کمتر و برانگیختگی و ناراحتی ناشی از نمایش فیلم ها کمتر شود. یک نوع دیگر تاثیر نگرش در فیلم های ماهواره ای کاشت و تولید نگرش های خاص به رفتارهای خاص فیلم هاست. محققان نشان داده اند که هر چه فرد بیشتر با تلویزیون یا رسانه های تصویری برخورد کند و آنها را ببیند ادراکات آن فرد از واقعیت های اجتماعی با آنچه در تلویزیون نشان داده می شود هماهنگ تر است و واقعیت ها را بیشتر شبیه چیزی در نظر می گیرند که در فیلم ها نشان داده اند. در حقیقت، بیننده در اینجا واقعیت را همانی می بیند که از دریچه سریال دیده است.

اکنون می توان ترکیبی از چند نظریه مطرح شده را ارائه داد. نتیجه چنین ترکیبی فرایند هنجارسازی رفتارهای نمایش داده است. یعنی در نبود بدیل های مناسب در صدا و سیمای داخلی، به ماهواره ها توجه می شود و به تدریج، حساسیت به رفتارهای کاراکترهای این فیلم ها کم می شود و مهارزدایی صورت می گیرد. مهارزدایی سبب می شود نگرش مثبت تری به رفتارهای موجود در سریال ها به وجود بیاید و سپس، کسی که بخشی از وقتش را به تماشا سپری می کند به تدریج رفتارهای کاراکترها را طبیعی تصور می کند و در نهایت، خود آماده انجام دادن آنها می شود.

 
داستانی از تاثیر ماهواره بر خانواده:
مردی می گفت: همسرم، حرمت مرا نگاه نمی دارد: آرایش غلیظ و نمایشی دارد، لباس های نا متناسب تن می کند، با نامحرمان دست می دهد، دشنام می دهد، و… این رفتارها برای او عادی شده است تا بدان جایی که خانواده ی پدری او نیز معترض شده اند.
و یا زنی می گفت: همسرم دست بزن نداشت، فحش نمی داد، من و فرزندانم را بسیار دوست می داشت اما با دیدن برخی از برنامه های ماهواره به طور کلی تغییر رویه داده و چیزی دیگر شده است: مرا وادار می کند در مجالس مختلط شرکت کنم و با دوستان او دست بدهم و…، شوخی های زننده می کند ، حرمت شکنی می کند و به پدر ومادر خود و من ارزشی قائل نمی شود، شرم نمی کند و هر نا گفتنی را پیش فرزندانم به زبان می آورد و…
جالب است بدانید که او در مقابل اعتراضات من، جمله ای شنیدنی دارد: تو از دنیا عقب مانده ای، الان همه این طور زندگی می کنند ولی تو و ذهنت در چند صد دهه ی پیش جا مانده اید، بیچاره من که مجبورم با تو زندگی کنم و …
پیشنهادات و راهکارهای عملی
1-    برنامه سازی می بایست بر اساس نیاز مخاطب جامعه باشد، در رسانه های معتبر دنیا قضاوت پیام بعهده مخاطب است، در حالیکه در رسانه ملی پیام به شدت سانسور شده است، با رفع این مساله در حد معقول مخاطبان افزایش پیدا خواهند کرد.
2-    بایستی مجوز فعالیت شبکه های خصوصی برای ایجاد رقابت و افزایش مخاطب صادر شود.
رقابت در عرصه رسانه باعث کشش و گرایش مخاطب به رسانه می شود، چنانچه صدا و سیما فرهنگ رسانه های برون مرزی را مغایر با اصول جامعه می داند باید به تولید فرهنگ در برنامه های خود بپردازد، طبیعتا زمانی که این تولید وجود ندارد تهاجم فرهنگ این رسانه ها روز به روز افزایش پیدا خواهد کرد.
بنابراین عواملی همچون، محیط بسته، رقابتی نبودن، عمل نکردن براساس نیاز مخاطب، دروازه بانی یک طرفه پیام، آزاد نگذاشتن ذهن مخاطب در انتخاب، قطره چکانی اطلاعات به مخاطب، باعث روی آوردن مخاطبان به سوی رسانه ها و شبکه های برون مرزی و عدم استقبال از شبکه های داخلی می شود(مصاحبه با دکتر محمد احمدی استاد دانشگاه و کارشناس ارتباطات).

یکی از سیاستمداران غربی می‌گوید ما اگر نتوانستیم دیوار بلند چین را برداریم اما رسانه‌های ما توانستند این سد را بشکنند و مظاهر زندگی غربی مثل نوع غذا، موسیقی غربی، رفتارهای اجتماعی را در کشور چین گسترش دهند.

ودر پایان:

هشدار